حکایت زاغی که خواست خرامیدن کبک بیآموزد

آورده‌اند که زاغی کبکی را دید که می‌رفت. خرامیدن او در
چشم او خوش آمد و از تناسب حرکات و چستی اطراف او آرزو برد، چه طباع را بابواب
محاسن التفاتی تمام باشد و هراینه آن را جویان باشند.

<!--more-->

داستان زیبایی از کلیله و دمنه

حکایت زاغی که خواست خرامیدن کبک بیآموزد

آورده‌اند که زاغی کبکی را دید که می‌رفت. خرامیدن او در
چشم او خوش آمد و از تناسب حرکات و چستی اطراف او آرزو برد، چه طباع را بابواب
محاسن التفاتی تمام باشد و هراینه آن را جویان باشند.

در جمله خواست که آن را بیاموزد، یک چندی کوشید و بر اثر
کبک پویید، آن را نیاموخت و رفتار خویش فراموش کرد چنانکه بهیچ تاویل بدان رجوع
ممکن نگشت.

و این مثل بدان آوردم تا بدانی که سعی باطل و رنجی ضایع
پیش گرفته ای و زبان اسلاف می‌بگذاری و زبا ن عبری نتوانی آموخت. و گفته‌اند که:
جاهل تر خلایق اوست که خویشتن در کاری اندازد که ملایم پیشه و موافق نسب او نباشد.

و این باب بحزم و احتیاط ملوک متعلق است. و هر والی که
او را بضبط ممالک و ترفیه و رعایا و ترتیب دوستان و قمع خصمان میلی باشد در این
معانی تحفظ و تیقظ لازم شمرد، و نگذارد که نااهل بدگوهر خویشتن را در وزان احرار
آرد و با کسانی که کفاءت ایشان ندارد خود را هم تگ و هم عنان سازد، چه اصطناع بندگان
و نگاه داشتن مراتب در کارهای ملک و قوانین سیاست اصلی معتبر است، و میان پادشاهی
و دهقانی برعایت ناموس فرق توان کرد، و اگر تفاوت منزلتها از میان برخیزد و اراذل
مردمان در موازنه اوساط آیند، و اوساط در مقابله اکابر،حشمت ملک و هیبت جهان داری
بجانبی ماند و، خلل و اضطراب آن بسیار باشد، و غایلت و تبعت آن فراوان. مآثر ملوک
و اعیان روزگار بر بتسانیدن این طریق مقصور بوده ست.

زیرا که باستمرار این رسم جهانیان متحیر گردند و ارباب
حرفت در معرض اصحاب صناعت آیند و اصحاب صناعت کار ارباب حرفت نتوانند کرد و لابد
مضرت آن شایع و مستفیض گردد، و اسباب معیشت کار ارباب حرفت نتوانند کرد و لابد مضرت
آن شایع و مستفیض گردد، و اسباب معیشت خواص و عوام مردمان براطلاق خلل پذیرد و
نسبت این معانی باهمال سایس روزگار افتد و اثر آن بمدت ظاهر گردد.

اینست
داستان کسی که حرفت خویش فروگذارد و کاری جوید که دران وجه ارث و طریق اکتساب
مجالی ندارد. و خردمند باید که این ابواب از جهت تفهم برخواند نه برای تفکه، تا از
فواید آن انتفاع تواند گرفت؛ و اخلاق و عادات خویش از عیب و غفلت و وصمت مصون
دارد. والله ولی التوفیق