نگاهی کوتاه به ابعاد مختلف زندگی حضرت امام خمینی (ره) بیانگر این واقعیت مهم است که وحدت امت اسلام[1] و تقریب مذاهب اسلامی جزو اعتقادات مسلم ایشان بوده و عمده تلاش ایشان بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران بر تقویت فضای وحدت شیعه و اهل سنت معطوف شده است.

ایجاد هفته وحدت، تقویت فعالیتهای تقریب مذاهب اسلامی و ایراد رهنمودهای وحدت آفرین در مقاطع حساس از جمله اقدامات تقریبی حضرت امام خمینی (ره) محسوب می شود.

استراتژى وحدت نه تنها در سخنان وگفتارحضرت امام خمینی(ره)؛ بلکه به عنوان يكى از محورهاى اصلى فعاليتهاى حكومتى در دستور كار سياست نظام اسلامى قرار گرفت و تدوين كنندگان قانون اساسى نیز، اين مهم را به عنوان يكى از وظايف وراهکارهای حكومت اسلامی قرار دادند.

لذا در اصل یازدهم قانون اساسی می خوانیم:
به حکم آیۀ کریمۀ :«انَّ هذِهِ امَّتُكُمْ امِّةً واحِدَةً وَ انَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدونِ»؛[2]همۀ مسلمانان یک امتند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایۀ ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.

وحدت اسلامی به معنای یکی شدن مذاهب نیست. این وحدت نه شدنی است و نه منظور داعیان این وحدت است. وحدت به معنای نادیده گرفتن اختلافات و شیعه شدن سنی، یا سنی شدن شیعه نیست.
مقصود از وحدت اسلامی همبستگی مسلمانان و اتحاد پیروان مذاهب گوناگون با وجود اختلافات مذهبی، در برابر دشمنان اسلام و بی گانگان است.
معنای صحیح وحدت شیعه و اهل سنت این است که با توجه به این که بین دو مذهب مشترکات بسیاری است، دو گروه باید بر محور این مشترکات به هم نزدیک شوند؛ برای حفظ و تعالی اسلام با همدیگر همکاری و همیاری داشته باشند؛ چرا که هر دو دشمن واحدی دارند. دشمنان اسلام، دشمنان هر دو مذهب هستند. در برابر این دشمنان و برای جلوگیری از سوء استفاده آنان از اختلافات باید در مقابل آنها بر وجوه اشتراک خود تکیه کنند، تا بتوانند بر دشمنان اسلام که دشمن مشترک شیعه و سنی هستند، از خود دفاع کنند.

در اینجا گزیده ای از کلمات حضرت امام(ره) را بیان می داریم:

1) در اسلام‏ بین شیعه و سنى ابداً تفرقه نیست؛ بین شیعه و سنى نباید تفرقه باشد. باید وحدت کلمه را حفظ کنید. ائمه‌ی اطهار ما سفارش کردند به ما که بپیوندید با هم؛ و با هم اجتماعمان را حفظ کنیم. و کسى که این اجتماع را بخواهد که به هم بزند، یا جاهل است و یا مغرض. و نباید به این حرف‌ها گوش بکنند. برادران سنى ما نباید به یک تبلیغاتى که از طرف دشمنان اسلام مى‏شود ترتیب اثر بدهند. ما با آن‌ها برادر هستیم، آن‌ها با ما برادر هستند. این مملکت مال همه ماست، مال همه‌ی ما. مال اقلیت‌هاى مذهبى، مال مذهبیون ما، مال برادران اهل سنت ما. همه ما با هم هستیم.[1]

2) ما با مسلمین اهل تسنن یکى هستیم؛ واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم. اگر کسى کلامى بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمانها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانى هستند که مى‏خواهند بین مسلمانان اختلاف بیندازند. قضیه شیعه و سنى اصلًا در کار نیست، ما همه با هم برادریم‏.[2]

3) اختلافاتى که در عراق، در ایران، در سایر ممالک اسلامى ایجاد مى‏کنند، باید سران دول اسلامى توجه داشته باشند به این معنا که این اختلافات اختلافاتى است که هستى آنها را به باد مى‏دهد. باید با عقل، با تدبیر، توجه داشته باشند به این معنا که به اسم مذهب و به اسم اسلام مى‏خواهند اسلام را از بین ببرند. دست‌هاى ناپاکى که بین شیعه و سنى در این ممالک اختلاف مى‏اندازد اینها نه شیعه هستند و نه سنى هستند؛ اینها دست‌هاى ایادى استعمار هستند که مى‏خواهند ممالک اسلامى را از دست آن‌ها بگیرند؛ ذخایر را از دست آن‌ها بگیرند؛ بازار سیاه درست کنند براى ممالک به اصطلاح مترقى؛[3]

4) امریکا و آل سعود حادثه مکه را یک مبارزه فرقه‏اى و نزاع قدرت میان شیعه و سنى ترسیم نموده؛ و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانى که هوس رسیدن به یک امپراتورى بزرگ را در سر مى‏پرورانند معرفى مى‏کنند تا بسیارى از کسانى که از مسیر حوادث سیاسى جهان اسلام و نقشه‏هاى شوم جهان‌خواران بی‌خبرند تصور کنند که فریاد برائت ما از مشرکین و مبارزه‌ی ما براى کسب آزادى ملت‌ها در مسیر کسب قدرت سیاسى‏مان و گسترش قلمرو جغرافیاى حکومت اسلامى است. البته براى ما و همه‌ی اندیشمندان و محققانى که از نیات پلید تشکیلات آل سعود باخبرند جاى تعجب نیست که به ایران و حکومتى که از بدو پیروزى تا به حال فریاد وحدت مسلمین را سر داده است و در همه‌ی حوادث جهانِ اسلام، خود را شریک غم و شادى مسلمانان مى‏داند، تهمت افتراق و جدایى مسلمانان را بزنند؛ و یا بالاتر از آن، زائرانى را که به عشق زیارت مرقد پیامبر و حرم امن الهى به حجاز رفته‏اند به لشکرکشى و تشکل براى تصرف کعبه و آتش زدن حرم خدا و تخریب مدینه‌ی پیامبر متهم نمایند! و دلیل و مدرک این کار را حضور پاسداران و نظامیان و مسئولین کشورمان در مراسم حج ذکر کنند! آرى، در منطق آل سعود نظامى و پاسدار کشور اسلامى باید با حج بیگانه باشد؛ و اینگونه سفرها براى مسئولین کشورى و لشکرى تعجب‏آور و توطئه‏انگیز مى‏شود. از نظر استکبار، مسئولین کشورهاى اسلامى باید به فرنگ بروند، آن‌ها را به حج چه کار! دست‌نشاندگان امریکا آتش‌زدن پرچم امریکا را به حساب آتش‌زدن حرم، و شعار مرگ بر شوروى و امریکا و اسرائیل را به حساب دشمنى با خدا و قرآن و پیامبر گذاشته‏اند؛ و نیز مسئولین و نظامیان ما را با لباس احرام به عنوان رهبران توطئه معرفى کرده‏اند![4]

5) همه‌ی طوایفى که در ایران هستند با هم اخوت داشته باشند، توجه کنند به اینکه الآن کسانى که مخالف با اسلام هستند و دارند پخش مى‏کنند مطالبى را، مى‏خواهند بین برادرهاى شیعه و سنى اختلاف ایجاد کنند. اینها نه خیرخواه شیعه هستند، نه خیرخواه سنى، و اینها با اسلام مخالفند. بیدار باشند همه‌ی برادرها، با هم باشند. دشمن مشترک ما داریم، به این دشمن مشترک باید ما با هم حمله کنیم و آن‌ها را نگذاریم که خداى نخواسته، در صفوف ما یک رخوتى ایجاد بشود و یک اختلافى ایجاد بشود.[5]

6) برادران و خواهران هر دو فرقه باید هوشیار باشند. و بدانند که این کوردلان جیره‌خوار با اسم اسلام و قرآن مجید و سنت پیامبر مى‏خواهند اسلام و قرآن و سنت را از بین مسلمین برچینند؛ یا لااقل به انحراف کشانند. برادران و خواهران باید بدانند که امریکا و اسرائیل با اساس اسلام دشمنند؛ چرا که اسلام و کتاب و سنت را خار راه خود و مانع از چپاول‌گرى‏شان مى‏دانند؛ چرا که ایران با پیروى از همین کتاب و سنت بود که در مقابل آنان بپاخاست و انقلاب نمود و پیروز شد. امروز توطئه بر ضد ایران و حکومت آن و حزب‌اللَّه در حقیقت توطئه براى محو اسلام و کتاب و سنت است.[6]

7) ما پیوستگى خودمان را به اقلیت‌هاى مذهبى اعلام مى‏کنیم. ما برادرى خودمان را به برادران اهل سنت اعلام مى‏کنیم. دشمنان اسلامند که مى‏خواهند ما را با برادرهاى خودمان مختلف کنند. دشمن‌هاى اسلام یا گول‌خورده‏هاىِ از آن‌ها هستند که در این وقت مخالفت مابین دو دسته را اعلام مى‏کنند. ما اعلام مى‏کنیم وحدت کلمه مسلمین را. اگر مسلمین وحدت کلمه داشتند، امکان نداشت اجانب بر آن‌ها تسلط پیدا بکنند. این تفرقه در بین مسلمین است که باعث شده است که اجانب بر ما تسلط پیدا بکنند. این تفرقه مسلمین است که از اول با دست اشخاص جاهل تحقق پیدا کرد، و الآن هم ما گرفتار هستیم. واجب است بر همه مسلمین که با هم باشند. یک زمان حساسى است؛ مابین حیات و موت مردد هستیم. ما الآن مملکت‌مان یا باید تا ابد زیر یوغ استعمار و استبداد باشد، یا باید الآن از این یوغ خارج بشود. اگر وحدت کلمه را حفظ نکنید، تا آخر باید مبتلا باشید.[7]

8) امروز آن چیزى که تکلیف همه ماست، شما برادرهاى اهل سنت، اینها برادرهاى اهل تشیع، همه، همه افراد این ملت تکلیف دارند، این است که الآن توجه به این معنا داشته باشند که دستهایى در کار است که نگذارند اسلام تحقق پیدا بکند، با شیوه‏هاى مختلف. شیوه‏هاى مختلفى الآن در کار است. و این نکته‏اش این است که خارجی‌ها آنکه به آن رسیده‏اند این است که اسلام است که جلو منافع آنها را مى‏گیرد. اگر اسلام تحقق پیدا بکند، این مملکت یک مملکت اسلامى بشود، دست آن‌ها دیگر تا آخر کوتاه است؛[8]

9) عوامل اجانب که منافع خود و اربابانشان را در خطر مى‏بینند، براى تحریک برادران اهل سنت و دامن زدن به برادرکشى، قضیه‌ی شیعه و سنى را طرح نموده و مى‏خواهند با شیطنت بین برادران اختلاف ایجاد کنند. در جمهورى اسلامى همه‌ی برادران سنى و شیعه در کنار هم و با هم برادر و در حقوق مساوى هستند. هرکس خلاف این را تبلیغ کرد، دشمن اسلام و ایران است.[9]


[1]. صحیفۀ امام، ج‏۶، ص۸۴.
[2]. همان، ج‏۶، ص۱۳۳.
[3].همان، ج‏۱، ص۳۷.
[4]. همان، ج‏۲۱، ص۷۹.
[5]. همان، ج‏۱۷، ص۴۹۹.
[6]. همان، ج‏۱۹، ص۲۸.
[7]. همان، ج‏۶، ص۸۴.
[8]. همان، ج‏۸، ص۱۳۲.
[9]. همان، ج‏۹، ص۳۱۲.

معنای وحدت:
وحدت به معنای یکی شدن است
برای واژه وحدت تعاریفی وجود دارد. گاه منظور وحدت کل مسلمان‌ها از جهت جغرافیای سیاسی و فکری است و زمانی سخن از وحدت‌های اسلامی کوچک‌تر به حسب جغرافیای سیاسی و فکری مسلمان‌ها به میان می‌آید که همان وحدت‌های سیاسی کنونی است که حتما باید مدنظر قرار گیرد.
معنای اتحاد:
اتحاد در اصطلاح آن است که دو امر دارای نقاط متفاوت، جنبه های مشترک خود را تقویت کنند و از این حیث خود را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک کنند
پس روشن شد که اگر جایی گفته می شود وحدت شیعه و سنی بدان معنا نیست که شیعه و سنی یکی هستند. بلکه مراد وحدت فکری و سیاسی مسلمان ها می باشد. اما بهتر است از کلمه اتحاد اسلامی استفاده شود. زیرا در اتحاد اسلامی سعی می شود شیعه و سنی نقاط اشتراک خویش را پر رنگ کنند و نقاط اختلاف خویش را نیز در فضایی منطقی و مستدل بررسی کنند.
پس در واقع اتحاد اسلامی مورد بحث می باشد نه وحدت
اتحاد مسلمین در قران
خداوند در سوره آل عمران آیه ۱۰۳ می فرمایند:
«وَاعْتَصِمُواْ بحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبکُمْ فَأَصْبَحْتُم بنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»
و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید: آن گاه که دشمنان [یکدیگر] بودید، پس میان دل هاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. این گونه، خداوند نشانه‏ هاى خود را براى شما روشن مى ‏کند، باشد که شما راه یابید.
مراد از حبل الله هر چیزی که باشد امت اسلامی را دعوت به اتحاد پیرامون آن کرده است