از ديدگاه اسلام كه دين توحيدي است، ابتدا بايد از خود سوال كنيم كه نيروي خشم و غضب را خداي متعال براي چه به انسان داده است؟ براي اينكه از خودخواهي هاي خود دفاع كند يا براي اينكه در برابر دشمنان خدا بايستد و از دين خود دفاع كند؟ كاربرد خشم آيا داخلي است يا خارجي؟
از نظر اسلام معيار خشمگين شدن، خدا است. قرآن كريم مي فرمايد : محمد رسول الله و الذين معه اشداء على الكفار رحماء بينهم. اصولا كاركرد خشم در مقابله با كفار و دشمنان خدا و اولياي خدا است و نسبت به مومنان خشمگين شدن خطا است، زيرا خشم ما در حقيقت به خداوند باز مي گردد.
ريشه خشم بايد ايماني باشد و تعصب انسان مومن نسبت به خداوند است. اگر كسي به ساحت خدا بي حرمتي كند و يا به ساحت مومنان به خدا، آنگاه جاي خشم و غضب است و در غير اين صورت خشم انسان خدا پسندانه نيست. راهكار درمان واقعي خشم روش توحيد است. از ديدگاه توحيد مردم دو دسته اند : دوستان خدا و دشمنان خدا. غضب تنها در مورد برخورد با دشمنان خدا آن هم بر سر دفاع از خدا و دين و دوستان خداوند كاربرد دارد و بايد بدانيم كه خشمگين شدن در ميان دوستان خدا خطا است و كاربرد ندارد؛ پس باید خشم خود را كنترل و در جاي خود به كار بگيريم و از انفعال آن نيز جلوگيري كنيم.
اما از ديدگاه روانشناسي، خشم و غضب در واقع يك حالت نفسانى و درونى است كه آدمى را وادار به رفتارى پرخاشگرانه و غلبه و انتقام نسبت به ديگرى مى كند. البته اصل «قوه غضب» در انسان وجود دارد و در حفظ و بقاى وى نقش به سزايى ايفا مى كند؛ اما اين قوه نيز مانند ساير قواى نفسانى بايد كنترل و در جهت صحيح از آن استفاده شود و از افراط و تفريط نسبت به آن اجتناب گردد؛ زيرا افراط در آن موجب ناكارآمدى فكر و عقل مى شود و خطرات و خسارات جبران ناپذيرى را در پى دارد. تفريط در آن نيز موجب جبن و خوارى مى شود و از پيامدهاى بد آن بى غيرتى و بى تفاوتى نسبت به مسئوليتهاى فردى و اجتماعى است. البته بحث ما در اينجا، بيشتر مربوط به جنبه افراطى غضب (عصبانيت) است؛ از اين رو زيانهايى كه ناشى از شعله‌ور شدن غضب است را به اختصار بيان مى كنيم، سپس به عواملى مى پردازيم كه موجب شعله ور شدن غضب و بروز عصبانيت و پرخاشگرى مى شود و در پايان راهكارهايى به منظور كنترل آن بيان مى كنيم.
خشم از ديدگاه اسلام
خشم حالت طغياني است وازجمله بيماري هاي روحي در ميان حسد، دروغ، عجب .... است که مي توان با تمرين تقوي بر ان غلبه کرد.
عوامل متعدد حالت خشم:
بروز حالت خشم عوامل متعددي دارد كه مي‌توان آنها را به شرح زير معرفي نمود.
1. وراثت 2. حساسيت زياد اعصاب بدن 3. بدي تربيت 4. بدي تغذيه كه موجب مسموم شدن مزاج مي‌گردد. روان شناسان گفته‌اند: از جمله عواملي كه سبب تحريك خشم مي‌شوند عبارتند از: 1. نخوت و تكبر 2. خودخواهي (دوست داشتن خويشتن به حد زياد) 3. شوخي بيجا 4. تمسخر و اهانت 5. ننگ و رسوايي 6. حيله‌گري و فريب 7. حرص زياد و جمه مال و به دست اوردن مقام.
اين هفت خصلت كه از رذايل اخلاقي محسوب مي‌شوند براي غضب به منزله گذاردن هيزم زياد داخل آتش شعله‌ور مي‌باشد. مادامي كه در وجود انسان اين صفات رذيله هست او از خطر خشم و اثرات آن مصون نيست پس براي مصون ماندن از خشم، نخستين اقدام راندن اين صفات رذيله خود مي‌باشد.
- عوارض خطرناك خشم براي بدن و نفس آدمي:
ابتلاء به سل ريوي كه استخوانها را مي‌سايد و ضعيف مي‌كند.
اختلال در دستگاه گوارش (هضم غذا)
ابتلاء به التهاب اعضاب
ابتلاء به اقسام گوناگون خونريزي (مغزي، معده‌اي)
ابتلاء به بيماري شبه هاري
با توجه به اين نكته عميق اشكار مي‌شود كه آب دهان شخص خشمناك نه تنها براي خود بلكه براي ديگران هم سم كشنده است. غضب يك بيماري روحي است و يك درد نفساني خطرناك مي‌باشد كه اين بيماري نه تنها خود شخص خشمناك را از پا درمي‌آورد بلكه به ديگران هم ضرر مي‌رساند. خشم شديد سبب مي‌شود كه شخص غضبناك بدون فكر و اراده دست به جنايت بزند چون طغيان خشم، او را به حال جنون مي‌كشاند بديهي است كه هنگام جنون شخص اراده فكر و عقل خود را از دست مي‌دهد و اعمال غير ارادي انجام مي‌دهد
