سوال : با سلام چرا ما انسان ها با اینکه می دانیم گناه ما را از خدادور می کند و در نهایت به عذاب الهی دچار می کند باز هم گناه می کنیم!! من از کار خود در تعجبم!!!

پاسخ : با سلام. متاسفانه شیطان دست از سر هیچ گروهی حتی آنهایی كه توبه می كنند و نماز هم میخوانند بر نمی دارد و از راههای مختلفی آنها را فریب می دهد. برای مقابله با او وترك گناه ، لازم است كارهایی را در برنامه روزانه خود بگنجانید : 1- توجه به ناظر بودن خدا همیشه و در همه حال بر اعمال ونیات ما « هو اقرب الیكم من حبل الورید ؛ او از رگ گردن به شما نزدیكتر است » ، « ألم یعلم بان الله یری ، آیا ‹گنهكار› نمیداند كه خدا میبیند » ، « أیحسب ان لم یره احد ، آیا میپنداردكسی او را نمیبیند» 2- توجه به اینكه هر لحظه ، حتی در همان لحظه گناه ممكن است مرگ فرا رسد و در آن حال خدا را ملاقات كند 3-تلاوت آیات و روایات بیم دهنده از آثار گناه و سختی های برزخ و روز قیامت ، و تدبر در آن 4- مطالعه كتب مربوط به قبر و قیامت مانند كتب معاد و سرای دیگر/شهید دستغیب شیرازی ، منازل الاخره / حاج شیخ عباس قمی 5- دعا . از خدا بخواهید شما را در طاعت و بندگی خودش یاری کند 6- انس با مسجد و مجالس مذهبی و دوستان خوب. با استمرار در ترک گناه و ریشه کردن محبت الهی و چشیدن لذت قرب و رضای خدوند لذت گناه از دل بیرون می رورد.

قرآن کریم از راه بینش دادن به انسان می‌خواهد او را نسبت به خطرها و مضرّات گناه که مانع سعادتند، آگاه سازد و فطرت پاک و الهی او را بیدار نماید تا در شخص روحیة اجتناب از گناه پدید آید در این راستا می‌فرماید: کلو مما رزقکم الله و لاتتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدوٌ مبین(1). از آنچه که خداوند به شما روزی داده تناول کنید و از قدمها و گام‌های شیطان تبعیت نکنید که او دشمن آشکار شما است. از این آیه استفاده می‌شود که فطرت بیدار انسان اقتضا می‌کند که اکنون که انسان بر خوان کرم پروردگار جهانیان نشسته است و از نعمت‌های او استفاده می‌کند نباید از دشمن او اطاعت کند و اطاعت خداوند را رها سازد.
اگر انسان از گام‌های شیطان پیروی کند و هوا و هوس را بر فرمان شرع، که عقل و نقل حکایت‌گر آن است ترجیح دهد، این ارتکاب معاصی باعث می‌شود که انسان به اسارت هوای نفس درآید، آنگاه انسان با علم و عمد معصیت می‌کند و دیگر قادر بر ترک گناه نخواهد شد. چون اسیر، از خود اراده‌ای ندارد و نمی‌تواند ارادة خود را عملی سازد. پس عاقلانه‌ترین کار این است که از ابتدا انسان عقلش را با ارتکاب گناه و پیروی شیطان به دام نیفکند. حضرت علی -علیه السلام- می فرماید: «کم من عقل اسیر تحت هوای امیر»(2) «چه بسا عقل‌هایی که اسیر هواهای امیرند.» پس هر کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوا باز دارد قطعاً بهشت جایگاه اوست(3)». به رغم میل باطنی غلبة هوی و هوس، به اسارت رفتن عقل و غفلت انسان از یاد خدا، باعث تکرار گناه می‌شود.

راه جلوگیری از تکرار گناهاز کشتی نجات انسان‌ها حضرت امام حسین -علیه السلام- روایت است که فردی خدمت حضرت شرفیاب شد و عرض کرد که من مردی گناهکار هستم و نمی‌توانم گناه را ترک نمایم، مرا موعظه‌ای بفرمایید. حضرت فرمودند: «افعل خمسة اشیاء و اذنب ما شئت». پنج کار را انجام بده آن گاه هر چه می‌خواهی گناه کن.
«فاول ذلک: لا تأکل من رزق الله و اذنب ما شئت». از روزی خداوند نخور و هر چه می‌خواهی گناه کن.
«والثانی: اخرج من ولایة الله و اذنب ما شئت». از ولایت و حکومت خدا خارج شو و هر چه می‌خواهی گناه کن
«والثالث اطلب موضعاً لا یراک الله و اذنب ما شئت». جایی را پیدا کن که خداوندت را نبیند و هر چه می‌خواهی گناه کن
«والرابع: اذا جاءک ملک الموت لیقبض روحک فادفعه عن نفسک و اذنب ما شئت». هنگامی که ملک الموت نزد تو می‌آید تا تو را قبض روح کند، او را از خود درو کن و هر چه می‌خواهی گناه کن.
«والخامس: اذا ادخلک ما لک فی النار فلا تدخل فی النار و اذنب ما شئت». هنگامی که مالک (فرشتة نگهبان جهنم) تو را به داخل آتش می‌افکند در آتش داخل نشو، و هر چه می‌خواهی گناه کن.(4)
اگر انسان اندکی دقت کند و متوجه باشد که از روزی خدا می‌خورد و هر چه دارد از اعضاء و جوارح و نعمت‌های ظاهری و معنوی همه و همه از خداست و هر کجا که برود باز در ملک خداست و هر کجا باشد در محضر حضرت رب العالمین است و او شاهد و ناظر اعمالش می‌باشد (الم یعلم بان الله یری: آیا انسان نمی‌داند که خدا او را می‌بیند؟)(5) و آگاه شود که انسان با هر مقام و موقعیت که باشد باید بمیرد و در برابر ارادة رب العالمین و ملک الموت هیچ اختیار و اراده‌ای ندارد و بداند که اگر اهل معصیت باشد، بخواهد یا نخواهد او را در آتش می‌افکنند که آسمان و زمین تحمل آن را ندارد و این حقایق را در عمق وجود خویش برده و به صورت ملکه درآورد، هرگاه بخواهد گناهی مرتکب شود این حقایق برای او مرور می شود و مانع ارتکاب به گناه او می‌گردد. قطع دلبستگی به دنیا عامل عمده ای است برای ترک گناه. در روایتی محبت دنیا اساس هر گناهی دانسته شده است و گناهان از آبشخور محبت دنیا سیراب می شوند. دلبستگی نداشتن به دنیا هم به این معنی است که آن را غایت و هدف کارهای خود قرار ندهیم و همت خود را برای زندگی دنیایی به کار نبندیم، بلکه از دنیا وسیله ای بسازیم برای آبادانی زندگی جاویدان خود و تکامل شخصیت انسانی خودمان. کم آن ما را افسرده و اندوهناک نسازد و بسیار آن ما را به طغیان و سرکشی نیندازد.
حضرت علی -علیه السلام- می‌فرماید: اتقوا معاصی الله فی الخلوات، فان الشاهد و هو لحاکم.(6) برحذر باشید از معصیت خداوند در خلوت‌ها. چرا که همان خدایی که اکنون شاهد بر اعمال شما است فردا برای شما حکم کرده و نسبت به شما قضاوت می‌کند. یعنی مواظب باشید که در برابر دیدگان قاضی معصیت نکنید.
آثار بسیار زیادی در کتب روایی برای گناه ذکر شده است که تذکر آنها در ترک گناه مؤثر است. آثار دنیوی گناهان، آثار اخروی، تأثیر آن بر نزول بلا تأثیر آن بر بریده شدن روزی، تأثیر آن بر قساوت قلب و ... برای نمونه یک روایت را برای حسن ختام بیان می‌کنیم: امام صادق -علیه السلام- می‌فرماید: «هیچ خونی ریخته نمی‌شود و هیچ رنج و زحمت و دردسر و مریضی نیست مگر به سبب گناه و این قول خداوند عزوجل است درکتابش که می‌فرماید: و ما اصابکم من مصیبة فبما کسبت ایدیکم یعفوا عن کثیر(7) یعنی هیچ مصیبتی بر شما وارد نمی‌شود مگر به وسیلة آنچه با دست خود کسب کرده‌اید و خدا از بسیاری از آنچه خود فراهم نموده‌اید در می‌گذرد و امام صادق فرمود: «آنچه را که خدا از آن در می‌گذرد بیش از آن چیزی است که به واسطة آن مؤاخذه می‌نماید»(8)

برخی راهکارهای ترک گناهغربال کردن دوستان بد.
گزینش دوستان معنوی و همنشینی با آنها.
استفاده از آثار عالمان ربانی و اخلاقی و زیارت آنها.
زیارت زود به زود اماکن مقدس.
تلاوت روزانه و با تدبر قرآن.
بازگشت فوری از گناهان.
استفاده از برنامه خود اصلاحی(مشارطه (بر انجام کار خود و ترک گناه) صبحگاهی ، مراقبه روزانه،محاسبه شبانه و تشویق برای کارهای خوب و تنبیه برای کارهای بد).

پاورقی:

1. - انعام:142.
2. - نهج البلاغه، حکم 211.
3. - نازعات:41 و 4.
4. - بحارالانوار ، ج 78، ص 126، روایت 7، باب 20.
5. - علق:14.
6. - جمعه:8.
7. - شوری:30.
8. - اصول کافی، ج 2، ص 269، روایت 3.