به نام خدا


تجلّی الله در کتاب الله
اگر خواستيم ببينيم به حكمت تلاوت قرآن رسيده ايم يا نه، بايد ببينيم آيا متكلّم را در كلامش مشاهده مي كنيم يا نه؟ وقتي عابد به حكمت عبادت راه مي يابد كه جز معبود را مشاهده نكند و اين خود اركاني دارد، ركن اساسي، آن است كه انسان چيزي جز حق را دوست نداشته باشد. كسي كه از غير حق دست بشويد و جز حق را در دل راه ندهد نگران نيست چون چيزي كه از دست رفتني است مورد علاقه او نيست و آنچه مورد علاقه اوست از دست رفتني نيست لذا عارف، نه اندوهي به سراغش مي آيد و نه غمي او را فرا مي گيرد.
امام حسين (عليه السلام) در دعاي عرفه مي فرمايد: آن كس كه تو را نيافت چه چيز يافته و آن كس كه تو را يافت چه چيز را نيافته؟ البته خسارت ديد هر كس كه به جاي تو به ديگري تن داد و ديگري را برگزيد: «ماذا وجد من فقدك وما الذى فقد منْ وَجَدَك لقد خاب من رضى دونك بدلا ً».
انسان گاهي از گذشته غمگين و نسبت به آينده هراسناك است، به ياد آنچه از دست داده تأسف مي خورد و در اين خيال كه در آينده ممكن است چيزي را به دست نياورد هراسناك است اگر كسي از گذشته و آينده نجات پيدا كرد از زمان فراتر آمده و روي گذشته و آينده پا نهاده، چيزي را قبلا ً از دست داده اندوهگين نباشد و آنچه را بعداً به دست مي آورد خوشحال نباشد؛ به تعبير علي (عليه السلام): او تمام زهد را دارا شده است[1].
در احوالات امام سجاد (عليه السلام) است كه: «كان (عليه السلام) إذا قرء مالك يوم الدين يكرّرها حتي كاد أن يموت»[2] آن حضرت هرگاه آيهٴ ﴿مالك يوم الدين﴾ را تلاوت مي كرد آنقدر تكرار مي كرد كه نزديك بود جان از بدنشان مفارقت كند.
يكي از آداب تلاوت قرآن اين است كه وقتي به جملهٴ ﴿يا أيها الذين امنوا﴾ رسيديم، بگوييم «لبيك»[3]. يعني خطابْ فعلي است و هم اكنون نيز ما مخاطب كلام خدا هستيم. انسان «لبيك» را به منادي مي گويد، معلوم مي شود اين خطاب اكنون نيز كلام الله است و خدا در اين كلام ظهور مي كند و آنچه انسان مي خواند كلام الله است كه از اين زبان و دهان شنيده مي شود.
همان طور كه دست مؤمن دست خداست، كلام مؤمن نيز كلام خداست در صورتي كه جز حق نگويد و جز حق نطلبد، لذا قرآن مي فرمايد: اگر كافري خواست آيات الهي را بشنود به او امان بدهيد تا كلام خدا را بشنود: ﴿وإن أحد من المشركين اسْتجارك فأجرْه حتي يسْمع كلام الله﴾[4].
اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمود: «فتجلّي لهم سبحانه فى كتابه من غير أنْ يكونوا رأوْه»[5]. يعني، خداي تعالي در اين كتاب براي بندگانش تجلي كرده و آنان كتاب خدا را مي نگرند و مي خوانند، امّا خدا را نمي بينند.
برگرفته ازکتاب حکمت عبادات،حضرت آیت الله جوادی آملی،ص196



[1] ـ «الزهد كلّه بين كلمتين من القرآن، قال الله سبحانه ... » (نهج‏البلاغه، حكمت 439).
[2] ـ كافي، ج 2، ص 602.
[3] ـ محجة البيضاء، ج 2، ص 228.
[4] ـ سورهٴ توبه، آيهٴ 6.
[5] ـ نهج البلاغه، خطبهٴ 147.