خط استوا چیست + نکات
اِستِوا (عامیانه: اُستُوا) یا نیمگان نام خطّی فرضی است که کره زمین را به دو بخش نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی بخش میکند. فاصلهٔ نقاط بر روی خط استوا از قطبهای شمال و جنوب به یک اندازهاست.
نام خط استوا در فارسی کاربردی دیرینه دارد و در اشعار فارسی نیز دیده میشود: نمونه از خاقانی:
مرکب همت بتاز یکره و بیرون جهان از سر طاق فلک تا به حد استوا
خط استوا مبدأ عرض جغرافیایی و درجهٔ آن صفر میباشد. ۹۰ درجه عرض جغرافیایی به سوی شمال خط استوا و ۹۰ درجه دیگر آن به سوی جنوب خط استوا کشیده شدهاست. در کره زمین، هر یک از این عرضها به فاصلههای برابر قرار گرفته و به طور میانگین هر درجهٔ آن معادل ۰۴۲/۱۱۱ کیلومتر و یا ۶۹ مایل محاسبه شدهاست.
خط استوای زمین همچنین بزرگترین محیط را با درازای ۴۰۰۷۶ کیلومتر دارا میباشد. هر اندازه به سوی شمال و یا جنوب خط استوا برویم، محیط عرض جغرافیایی کوچک میشود تا این که در نقطهٔ قطب به درجهٔ صفر نزدیک میشود.
سطح کره زمین در خط استوا به مقدار ۴۰۰۰۰ کیلومتر در شبانهروز حرکت میکند. این به معنای سرعتی برابر ۱۶۷۰ کیلومتر بر ساعت است. این سرعت از تقسیم محیط کره زمین در خط استوا (حدود ۴۰۰۷۰ کیلومتر) بر تعداد ساعات شبانهروز (۲۴) محاسبه میشود.
نواحی استوائی تا ماوراء خط استوا زاویه 23/15 عرض جغرافیائی شمالی و 23/15 عرض جغرافیائی جنوبی کشیده شده است.
در سرلسر ناحیه استوایی اشعه آفتاب بطور عمودی بزمین می تابد و همیشه گرم است.
حالا ببینیم علت آن چیست؟ بطوریکه میدانید محور زمین بسمت مسیر آن بدور خورشید کروی و مایل است. بنابراین خط استوا هم بطرف این مسیر کژ شده و این کژی درست 23/15 درجه می باشد و همین کژی سبب شده که وقتی که زمین بدور خورشید می گردد. اشعه مستقیم آن زمانی در شمال خط استوا و گاهی در داخل خط استوا و زمانی هم بر جنوب آن بتابد. ولی خورشید نمی تواند از زاویه 23/15 درجه در استوا زاویه تابش بیشتری داشته باشد.
بنابراین تمام طول سال خط استوا و نواحی نزدیک به آن دارای هوای گرم است.