سوال : درباره استخاره ونحوه استخاره با قرآن و دعایی که باید قبل از آن خواند توضیح دهید؟

پاسخ : با سلام و عرض تحیت.
دوست گرامی!
استخاره مقدمات و شرایطی دارد كه تنها با وجود آنها است كه صحیح است. یكی از شرایط استخاره آن است که اولا، حکم شرعی خاصی در مسئله وجود نداشته باشد، و ثانیا، تعقل و مشورت به جایی نرسیده باشد.
اینها شرط صحت استخاره می باشد؛ یعنی نباید استخاره جای تفکر و اندیشه و استشاره و مشورت کردن با افراد آگاه و فهیم را بگیرد. آن جمله معروف كه می گوید: "اول استشاره، و سپس استخاره"، اشاره به همین مطلب اساسی دارد.
جای استخاره آن جا است كه انسان در همه جوانب كار خود تفكر و تامل كرده، و همه جوانب كار را در حد مقدور خود، سنجیده، و با اهل فن و افراد آگاه هم مشورت نموده است، و با این حال هنوز به نتیجه ای نرسیده و در تردید و شك به سرمی برد؛ در این جا است كه استخاره می كند. یعنی وقتی انسان بین دو راهی قرار گرفت، و دیگر هیچ راهی برای او نمانده تا از آن حیرت و شك بیرون آید، می تواند استخاره كند. نه این كه بدون تحقیق و مشورت و...، استخاره نماید و انتظار داشته باشد كه به نتیجه برسد.
از طرفی لازم به ذكر است كه در شرائط یكسان بیش از یك استخاره نمی توان و نباید كرد. استخاره مجدد در یك موضوع تنها موقعی صحیح است كه در موضوع تغییراتی به وجود آید، و یا نیت استخاره عوض شود.
و اگر سؤال شود كه در برابر استخاره بد چه باید كرد، آیا به آن عمل كنیم یا نه؟ باید گفت: اگر از ابتدا تحقیق و تفكر لازم در باره اصل عمل انجام نگرفته، و شخص بدون وجود شرائط آن، به سراغ استخاره رفته است و الآن از حقیقت ماجرا آگاه شده است، هیچ محلی برای استخاره نبوده است تا عمل نکردن به آن مشکلی پیدا كند. اگر هم از آغاز نسبت به خوب و بد ماجرا آگاهی داشته است، اما برای دلگرمی بیشتر، استخاره كرده اید باز هم موردی برای استخاره نبوده است، چون سنجش مزایا و معایب، گام نخست بوده كه در این مرحله به نتیجه ای شفاف دست یافته، و از این رو هیچ نیازی به استخاره نداشته است.
و اما اگر شرائط آن وجود داشته است، باز هم باید گفت استخاره هیچ گونه تكلیف و الزامی برای فرد نمی آفریند، تا سرپیچی از آن گناه باشد. آنچه علما در باره عمل به استخاره در صورتی كه با شرائط آن واقع شده باشد، می گویند آن است كه پس از استخاره خوب است بدان عمل شود. در هر حال، اگر شخصی بخواهد بر خلاف استخاره عمل نماید خوب است آن را با دعا و صدقه ای همراه كند.
از حضرت آیِت الله مكارم شیرازی نیز در این باره چنین نقل شده است که هر گاه بعد از استخاره از طریق مشورت خلاف آن به دست آید باید از استخاره صرف نظر كرد، زیرا معلوم می شود آنجا جای استخاره نبوده است؛ ولی با این حال سزاوار است كه شخص كمی مكث كند، صدقه ای بدهد، و بعد اقدام نماید.(استخاره، تألیف محمدباقر حیدری، ص69)
در مورد استخاره با قرآن و غیر قرآن باید دانست كه روش استخاره منحصر به طریق خاصی نیست؛ و برای همین گاه علمای ما روشهای خاصی برای استخاره ابداع می كرده اند، ولی در صورت امكان، آنچه نص شرعی هم دارد، بهتر است. البته تذكر این نكته خوب است كه هیچ كدام از شیوه های معمول استخاره، از قرآن گرفته تا غیر آن، واقع نما نیستند و خداوند وعده غیب نمایی به كسی نداده است؛ بلكه فائده آن اولا رفع سرگردانی در انتخاب، و ثانیا دعا و طلب خیر از خدا و اعتماد بر او است؛ و خداوند هیچگاه هیچ بنده ای را به خود وانمی گذارد. با این توضیح حتی می توان در استخاره برای خود قراردادهای خاص هم وضع كرد. مثلا می توان در استخاره با قرآن گفت، مثلا آیه دوم یا آخر صفحه را معیار قرار می دهم، و یا آیه اول صفحه دست چپ را مورد نظر قرار می دهم، و اگر بشارتی در خود داشت عمل می كنم، و اگر وعیدی می داد عمل نمی كنم.
در استخاره آیه و دعای خاصی هم لازم نیست، ولی معمولا استغفاری می شود و سوره حمد و دعایی خوانده می شود.
در کتاب شریف مفاتیح الجنان، در مورد روش های استخاره و ادعیه مربوط به آن مطالب مفیدی بیان شده که می توانید مراجعه نمایید.
همچنین برای اطلاع بیشتر از ماهیت استخاره و روایات مربوطه به كد 2622، در همین بخش مشاوره مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
موسسه ذکر ـ قم.