مسعود شاورانی
مبحث صابئین و ارتباط آن با اهل کتاب جزء مسائل قدیمی و مبهم در میان مفسران و فقها میباشد. اطلاعات متناقض و مبهم و چند دسته از منابع تاریخی درباره اعتقادات و ریشه دینی صابئین بر این مشکل افزوده است. در مجموع همه صاحبنظران متفق هستند که صابئین به دو گروه صابئین مندائی و صابئین حرّان تقسیم میشوند. در این مقاله سعی شده است براساس منابع قرآنی، تفسیری، فقهی و تاریخی، زوایای مختلف فرقه صابئین بررسی شود. در این نوشتار، ابتدا صابئین در قرآن و تفاسیر مختلف بررسی میشوند. سپس به صورت مختصر به واژهشناسی کلمه «صابئین» پرداخته میشود. در ادامه، دیدگاه فقهای شیعه و اهلسنت در این زمینه مطرح میگردد. بعد از آن، تاریخ و عقاید مندائیها و حرّانیان تحلیل و در نهایت رابطه مندائیان با مانویت و نقش حرّانیها در نهضت ترجمه بیان میگردد.